ΒΙΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

ΒΙΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Είναι δίχως αμφιβολία μια ενδιαφέρουσα θεραπευτική μέθοδος και εντάσσεται στις ήπιες εναλλακτικές και συμπληρωματικές θεραπείες. Και όταν λέμε βιομαγνητική θεραπεία εννοούμε τη χρήση των μαγνητών ως θεραπευτικό μέσο. Φυσικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και προληπτικά. Αλλά όταν πονάνε οι αρθρώσεις μας, έχουμε προβλήματα στη σπονδυλική στήλη, ημικρανίες, οσφυαλγίες ή ακόμα και επίταση άγχους η βιομαγνητική θεραπεία σχεδόν επιβάλλεται.

Έχει σαφέστατη σχέση με το βελονισμό αφού ο Ιάπωνας Δρ. Σάμου Ίτο που συνέβαλλε στην ανάπτυξή της είναι από τους πιο ειδικούς στο βελονισμό.

Να προσθέσουμε επίσης ότι όπως όλες οι εναλλακτικές θεραπευτικές έτσι και η βιομαγνητική θεραπεία «βλέπουν» τον ανθρώπινο οργανισμό ως ΟΛΟΝ ως ένα ενιαίο δηλαδή ψυχοσωματικό σύνολο.

Για να μάθουμε περισσότερα απευθυνθήκαμε στην κ. Κίρκη Κουβαρά η οποία έχει μακρά εμπειρία στη βιομαγνητική θεραπεία που ασκεί από το 1985 και είναι μέλος της Βρετανικής Ομοσπονδίας Βιομαγνητικής.

Ωστόσο η κ. Κουβαρά υπήρξε άνθρωπος του κλασικού αθλητισμού (400μ. 800μ. Μαραθώνιο), μέλος της εθνικής ομάδας στίβου και παράλληλα ασχολήθηκε με τις εναλλακτικές μεθόδους (ρεφλεξολογία, αρωματοθεραπεία, λεμφικό μασάζ). Ίσως ο συνδυασμός αυτός να είναι ο ιδανικότερος γιατί στηρίζεται στη γνώση αλλά και στο βίωμα.

Τη ρωτήσαμε λοιπόν και μάθαμε σχεδόν τα πάντα γύρω από τη μαγνητική θεραπεία.

Τι είναι η βιομαγνητική θεραπεία, τι μπορεί να κάνει για μας, ποια η σχέση με το βελονισμό, για το άγχος και το στρες κ.ά

Η ικανότητα να θεραπεύουμε με τους μαγνήτες δεν είναι καινούρια αντίληψη.

Ο Έλληνας φυσικός Γαληνός εξερεύνησε τον μαγνητισμό από το 200π.Χ.

Επιστήμονες έχουν αποδείξει ότι το ανθρώπινο σώμα είναι μια πηγή μαγνητικού και ηλεκτρικού πεδίου. Γι’ αυτό άλλωστε είναι δυνατή η μέτρηση του ρεύματος των ιόντων της καρδιάς και του εγκεφάλου με ηλεκτροκαρδιογράφημα και μαγνητοεγκεφαλογράφημα αντίστοιχα.

Πολλά έχουν αναφερθεί για τους μαγνήτες, για τα μαγνητικά πεδία και τις ενέργειες. Εδώ αξίζει τον κόπο να υπογραμμίσουμε τους παράγοντες που είναι σχετικοί με τη θεραπεία.

Ο Μαγνητισμός ως γνωστόν κυβερνά το Σύμπαν. Όλα τα φυτά μεταφέρουν «ώσεις», μαγνητικές δονήσεις και η γη περιβάλλεται από το δικό της μαγνητικό πεδίο το οποίο προβάλλει μαγνητική ενέργεια σε όλους τους ζώντες οργανισμούς.

Όπως είπαμε προηγουμένως το ίδιο το ανθρώπινο σώμα είναι δέκτης εισερχόμενης ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας. Οι δυνάμεις της βαρύτητας μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στις σωματικές, διανοητικές και βιοχημικές λειτουργίες του σώματος.

Ο Μαγνητισμός επηρεάζει κάθε κύτταρο στο δώμα και ένα μαγνητικό πεδίο μπορεί να εξασκήσει άμεση επίδραση στον υποθάλαμο ο οποίος ελέγχει το ενδοκρινικό σύστημα. Αυτό επηρεάζει το μυϊκό σύστημα το οποίο εν συνεχεία επιδρά στο σκελετικό σύστημα.

Το σκελετικό σύστημα, ιδίως η σπονδυλική στήλη, ελέγχει και προφυλάσσει το κεντρικό νευρικό σύστημα κ.ο.κ.

Βλέπουμε έτσι την αλληλεπίδραση να ολοκληρώνει τον κύκλο της.

Λαμβάνοντας υπόψη το ανθρώπινο ηλεκτρομαγνητικό σύστημα ως σύνολο, ο εγκέφαλο πρέπει να θεωρηθεί ως ο «υπολογιστής» (computer) που μεταφέρει μηνύματα κατά μήκος των νεύρων διεγείροντας ηλεκτρικά ερεθίσματα τα οποία στέλνουν ούγιες στα υπόλοιπα μέρη του σώματος.

Το αίμα παίζει ένα σπουδαίο ρόλο στο ανθρώπινο σώμα κι η μαγνητική δύναμη το επηρεάζει άμεσα μέσω του κυκλοφορικού συστήματος.

Όταν ένας μαγνήτης τοποθετηθεί στο σώμα στέλνει ένα αδύνατο κύμα μέσω του αίματος και η ποσότητα ιόντων αυξάνεται επομένως βελτιώνει την κυκλοφορία.

Πειράματα που έχουν γίνει απομονώνοντας τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τοποθετώντας τα επάνω σε λεία επιφάνεια κάτω από το μικροσκόπιο έτσι που όταν ένας μαγνήτης κρατηθεί κάτω απ’ την επιφάνεια, δείχνουν ότι τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα γυρίζουν συνεχώς προς μία κατεύθυνση. Αυτή είναι η ευθυγράμμιση του σιδήρου με τα ιόντα. Όταν και όποτε οποιαδήποτε μορφή ενέργειας συντονίζεται, το αποτέλεσμα είναι απελευθέρωση ενέργειας υψηλού επιπέδου.

Από διάφορα άλλα πειράματα που έχουν γίνει έχει διαπιστωθεί ότι ο νότιος πόλος του μαγνήτη είναι «θετικός» και ο β. πόλος είναι αρνητικός».

Ο Β.Π. μειώνει, κατευνάζει ενώ ο Ν.Π. αυξάνει, εντείνει. Η θεραπεία με μαγνήτες δεν είναι καινούργια.

Κατά τα τελευταία 25 χρόνια έχει εξαπλωθεί στην USA, Δανία, Νορβηγία, Ελβετία, Ιάπωνα, Καναδά, Ινδίες, Ρωσία και Μ. Βρετανία.

Ο πιο γνωστός τρόπος είναι τοποθετώντας μαγνήτες σε σημεία πόνου ή αν δεν υπάρχει πόνος, στα άκρα.

Η Βρετανική Βιομαγνητική Ομοσπονδία χρησιμοποιεί την τεχνική που συνδυάζει τη φιλοσοφία του βελονισμού και αυτή του μαγνητισμού.

Η πιο συχνή αιτία για την αποτυχία του εγκεφάλου να διατηρήσει τον έλεγχο για την αρμονική λειτουργία του οργανισμού είναι η υπερβολική ένταση που συσσωρεύεται. Δηλαδή σωματικό, συναισθηματικό ή διανοητικό στρες που στις ημέρες μας αποτελεί την καθημερινότητα των περισσότερων συνανθρώπων μας.

Οι ειδικά κατασκευασμένοι μαγνήτες από τον Ιάπωνα Δρ. Osamu Ito, ο οποίος και παρουσίασε τη μέθοδο αυτή στις αρχές του ’70 σε παγκόσμιο συνέδριο βελονισμού, τοποθετούνται σε τέσσερα ειδικά σημεία στα άκρα που επιδρούν μέσω του νευρικού συστήματος ώστε να επιφέρουν μια βαθιά χαλάρωση πράγμα που βοηθά τον οργανισμό μας να ξαναβρεί την αρμονική του λειτουργία και να αναζωογονηθεί. Μπορεί να τοποθετηθούν μαγνήτες και σε άλλα σημεία του σώματος ανάλογα με την περίπτωση.

Από το ’85 μέχρι σήμερα που εξασκώ την μέθοδο αυτή λόγω της εκπαίδευσής μου ως φυσικοθεραπεύτρια έχω ασχοληθεί κυρίως με καταστάσεις όπως αυχενικό σύνδρομο, οσφυαλγίες, ισχυαλγίες, ημικρανίες, πόνους σε αρθρώσεις, μυϊκές κακώσεις και σκολιώσεις που όπως αναφέρεται στο σχήμα 2 βοηθά στην ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης σε ένα μεγάλο ποσοστό.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά χωρίς παρενέργειες.

ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ

Τί είναι η Νευροανάδραση;

H Νευροανάδραση είναι μια στρατηγική μάθησης, η οποία καθιστά το άτομο ικανό να μεταβάλλει την εγκεφαλική του δραστηριότητα Είναι επιστημονικώς αποδεδειγμένο ότι όταν υπεισέρχονται στην αντίληψή μας – κυρίως οπτικώς ή ακουστικώς- πληροφορίες σχετικά με τις σωματικές μας λειτουργίες, ακόμα και αυτές που υπάγονται στο Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ) όπως οι καρδιακοί παλμοί ή τα εγκεφαλικά κύματα, τότε μπορούμε να παρέμβουμε στη διαδικασία. Στην ουσία η Ν/Α είναι ένας τρόπος εκγύμνασης του εγκεφάλου. Όπως χρησιμοποιούμε στο γυμναστήριο τα κατάλληλα όργανα για να δυναμώσουμε συγκεκριμένες μυικές ομάδες, παρομοίως χρησιμοποιούμε τα αντίστοιχα μηχανήματα και ταχνικές της Νευροανάδρασης για να γυμνάσουμε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αποτέλεσμα αυτής της εκπαίδευσης είναι η εναρμόνιση των εγκεφαλικών κυμάτων και κατ΄επέκταση των σωματικών και ψυχικών λειτουργιών.

Πως ανακαλύφθηκε;

Η Νευροανάδραση αποτελεί ένα υπέροχο παράδειγμα τυχαίας επιστημονικής ανακάλυψης. Στα τέλη του ’60, ο Dr. Barry Sterman ( UCLA, School of Medicine), είχε αφιερώσει μέρος των ερευνών του στην εκπαίδευση γατιών – πιο συγκεκριμένα πειραματιζόταν με την αύξηση των αισθητηριοκινητικών ρυθμών στον εγκέφαλό τους (SMR). Αυτοί οι ρυθμοί κυμαίνονται από 12 – 15 Hz και παρ΄ότι αποτελούν τμήμα των κυμάτων Βήτα (12 –30 Hz), γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των λόγω ορισμένων μοναδικών ιδιοτήτων που εμφανίζονται στις συγκεκριμένες συχνότητες (12 – 15Hz) . Ο Dr. Sterman ονόμασε αυτά τα κύματα “αισθητηριοκινητικούς ρυθμούς” (Sensory Motor Rhythm) επειδή ανιχνεύονται πολύ εύκολα στην αισθητηριοκινητική περιοχή του εγκεφαλικού φλοιού και επειδή τα συγκεκριμένα κύματα φαίνεται ότι αντανακλούν την αισθητική και την κινητική δραστηριότητα.  Εκείνη την περίοδο, η NASA ανέθεσε στον Dr. Sterman τη διερεύνηση ενός προβλήματος που είχαν με μια ουσία (hydrazine), την οποία χρησιμοποιούσαν ως καύσιμη ύλη στους πυραύλους των επανδρωμένων διαστημικών αποστολών. Πιό συγκεκριμένα, υπήρχαν ενδείξεις ότι αυτό το καύσιμο ήταν υπεύθυνο για την πρόκληση επιληπτικών κρίσεων. Ο Dr. Sterman άρχισε να μελετάει την επίδραση της ουσίας πάνω σε πειραματόζωα (γάτες) . Με απορεία παρατήρησε ότι μια ομάδα γατιών παρουσίαζε αντίσταση στις επιληπτικές κρίσεις. Ύστερα από έρευνα διαπίστωσε ότι αυτές οι γάτες είχαν εκπαιδευτεί, στα προηγούμενα πειράματά του, στην αύξηση των SMR κυμάτων. Περαιτέρω έρευνα αποκάλυψε ότι αυτή η εκπαίδευση είχε εφαρμογή και στον άνθρωπο. Πιό συγκεκριμένα αποδείχθηκε ότι άνθρωποι που έπασχαν από επιληψία και είχαν εκπαιδευτεί στην αύξηση των SMR κυμάτων είχαν / εμφάνιζαν λιγότερες επιληπτικές κρίσεις. Επίσης, πολλοί επιληπτικοί οι οποίοι ήταν υπερκινητικοί και ανήσυχοι είχαν μια εμφανέστατη βελτίωση στα συγκεκριμένα συμπτώματα. Ο Dr. Joe Lubar εφάρμοσε την SMR εκπαίδευση σε παιδιά με υπερκινητικά συμπτώματα έχοντας καταπληκτικά αποτελέσματα. Έκτοτε έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες στις οποίες οι ερευνητές έχουν επεκτείνει τη χρήση της Νευροανάδρασης  σε πολλές εγκεφαλικές δυσλειτουργίες και προσπαθούν να ανακαλύψουν και νέα πεδία εφαρμογής της.

Που χρησιμοποιείται;

Η Νευροανάδραση (Ν/Α) περιλαμβάνει δύο διαφορετικές εκπαιδεύσεις :

Α) SMR/ βήτα  – εκπαίδευση υψηλών συχνοτήτων (12-19Hz)

·         Χρησιμοποιείται για την εναρμόνιση της εγκεφαλικής λειτουργίας

·         Καλλιεργεί  τη συγκέντρωση

Β) Άλφα/ θήτα – εκπαίδευση χαμηλών συχνοτήτων (4-12Hz)

·         Χρησιμοποιείται για την ψυχολογική ολοκλήρωση

·         Καλλιεργεί τη χαλάρωση

Η Ν/Α χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις στις οποίες ο εγκέφαλος παρουσιάζει ορισμένες δυσλειτουργίες. Η πιό διαδεδομένες χρήσεις της είναι σε συγκεκριμένες μαθησιακές δυσκολίες, στη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ADD), στην υπερκινητικότητα (ADHD) και στις διαταραχές της συμπεριφοράς των παιδιών. Άλλες διαδεδομένες εφαρμογές είναι στις διαταραχές της διάθεσης (άγχος, κατάθλιψη, μελαγχολία κ.α.) , στις διαταραχές του λόγου, στην επιληψία, σε ορισμένες τραυματικές εγκεφαλικές βλάβες, στις διαταραχές του ύπνου ( π.χ. αϋπνία, ύπνος με διακοπές, σφίξιμο των δοντιών κ.α.), στους χρόνιους πόνους (ημικρανίες, πονοκέφαλοι, κ.α.) αλλά και στις σοβαρές εξελικτικές διαταραχές των παιδιών καθώς και στην εγκεφαλική παράλυση. Έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στον αλκοολισμό και σε άλλους εθισμούς καθώς και σε διαταραχές λόγω μετατραυματικού στρες.

Πρόσφατα, η Ν/Α επεκτάθηκε και σε μη-κλινικές εφαρμογές καθώς τεκμηριώθηκε πειραματικώς ότι και οι άνθρωποι με φυσιολογική εγκεφαλική λειτουργία μπορούν να ωφεληθούν από αυτή την εκπαίδευση. Πρόκειται για ένα είδος διανοητικής –εγκεφαλικής γυμναστικής, κατά την οποία εφαρμόζονται και οι δύο εκπαιδεύσεις. Αυτή η εκπαίδευση συμβάλλει στην επίτευξη μιας ήρεμης αλλά εγρήγορσης διανοητικής κατάστασης. Ο άνθρωπος έχοντας εναρμονίσει τα εγκεφαλικά του κύματα μπορεί να χαλαρώσει ή να συγκεντρώνεται κατά βούληση, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και χωρίς μυϊκή ένταση –υπερδιέγερση.

Πώς λειτουργεί η Νευροανάδραση;

Ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ευπροσάρμοστος και έχει απεριόριστες μαθησιακές ικανότητες. Είναι σε θέση να βελτιώνει την απόδοσή του, μέσω της διαδικασίας της αυτο-ρύθμισης, υπό την προϋπόθεση ότι θα λαμβάνει τα απαραίτητα μηνύματα σχετικά με τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Αυτό επιτυγχάνεται τροφοδοτώντας τον εγκέφαλο με πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του και προτρέποντάς τον (μέσω της επιβράβευσης) να προβεί στις επιθυμητές αναπροσαρμογές. Έτσι, κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, προκαλούμε τον εγκέφαλο να διατηρεί την επιθυμητή κατάσταση- συγκέντρωση (SMR/βήτα) ή χαλάρωση (Αλφα/θήτα). Βαθμιαία ο εγκέφαλος μαθαίνει, ακριβώς όπως μαθαίνει οτιδήποτε άλλο. Και, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα είδη μαθήσεως, ο εγκέφαλος έχει την τάση να διατηρεί τη νέα ικανότητα.

Για ποιές περιπτώσεις υπάρχουν κλινικές αποδείξεις;

Αλκοολισμός , διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ADD)/υπεκινητικότητας (ADHD) , άγχος, αυτοανοσοποιητικές δυσλειτουργίες, διαταραχή διαγωγής, σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, χρόνιοι πόνοι, κατάθλιψη, επιληψία, διαταραχές ύπνου, εγκεφαλικά επεισόδια /ΤΒΙ, διαταραχές λόγου.

Πόσο καιρό διαρκεί, συνήθως, η εκπαίδευση;

Η Ν/Α εκπαίδευση είναι μια μαθησιακή διαδικασία, γι΄ αυτό τα αποτελέσματα εμφανίζονται σταδιακά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα πρώτα στάδια βελτίωσης εμφανίζονται σε 10-20 συνεδρίες. Η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης κυμαίνεται από 20-60 ή παραπάνω συνεδρίες, αναλόγως με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Στην περίπτωση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής (ADD) και της υπερκινητικότητας (ADHD) χρειάζονται τουλάχιστον 40 συνεδρίες ή ακόμα περισσότερο για τις σοβαρές περιπτώσεις. Το σφίξιμο των δοντιών ανταποκρίνεται, συνήθως, σε 20 συνεδρίες. Ορισμένα συμπτώματα εγκεφαλικών βλαβών ανταποκρίνονται σε λιγότερες από 20 συνεδρίες (ποιότητα ύπνου, κόπωση, χρόνιοι πόνοι), ενώ άλλα, όπως η λειτουργία της μνήμης, απαιτούν περισσότερη εκπαίδευση.

Πόσο συχνά πρέπει να διεξάγονται οι συνεδρίες;

Στα προκαταρτικά στάδια εκπαίδευσης, οι συνεδρίες πρέπει να είναι συχνές και σταθερές, δηλαδή δύο τρείς ή περισσότερες ανά εβδομάδα. Όσο τα συμπτώματα αρχίζουν να εξασθενούν και η κατάσταση αρχίζει να σταθεροποιείται, σταδιακά ο ρυθμός των συνεδρίων αρχίζει να μειώνεται.

Τί αποτελέσματα μπορεί να προσδοκούμε;

Στην περίπτωση της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και της υπερκινητικότητας, παρατηρείται μείωση ή εξαφάνιση της παρορμητικότητας, της απόσπασης της προσοχής , και της υπερκινητικότητας. Η μείωση των προηγούμενων συμπτωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη βελτίωση της σχολικής απόδοσης. Επίσης, μπορεί να υπάρξει βελτίωση στην αναλυτική λειτουργία. Σε ορισμένες ελεγχόμενες μελέτες που διεξήχθησαν σε παιδιά με υπερκινητικότητα, έχουν καταγραφεί πολύ υψηλές αυξήσεις του Δείκτη Νοημοσύνης (10% ή και περισσότερο).

Η βελτίωση της συμπεριφοράς είναι ορατή και σε άλλους τομείς: παιδιά που παρουσίαζαν πολλά βίαια ξεσπάσματα, είχαν επιθετικές τάσεις, συμπεριφέρονταν με σκληρότητα κλπ, κατάφεραν να θέσουν υπο έλεγχο αυτές τις συμπεριφορές.

Στην περίπτωση της κατάθλιψης, παρατηρείται μείωση της κόπωσης και των αρνητικών σκέψεων, καθώς και βαθμιαία βελτίωση των συμπτωμάτων.

Στις αγχωτικές περιπτώσεις και στις κρίσεις πανικού υπάρχει σταδιακή βελτίωση των συμπτωμάτων.Οι κρίσεις πανικού και τα αγχωτικά επεισόδια μειώνονται σε συχνότητα και ένταση, μέχρις ότου να ομαλοποιηθεί η κατάσταση.

Στην περίπτωση της επιληψίας, παρατηρείται μείωση στη σοβαρότητα και στη συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων. Σε πολλές περιπτώσεις μειώνεται η δοσολογία των αντισπασμωτικών φαρμάκων και φυσικά μειώνονται και οι παρενέργειές τους.

Μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη για την επιτυχή έκβαση της εκπαίδευσης;

Η Ν/Α μπορεί να παρομοιαστεί με ένα εργαλείο. Ο εκπαιδευτής είναι αυτός που παρέχει τα εργαλεία και την καθοδήγηση στον εκπαιδευόμενο, ο οποίος καλείται να τα χρησιμοποιήσει. Η Ν/Α αποτελεί μιά ενεργητική για τον εκπαιδευόμενο, διαδικασία, σε αντιδιαστολή με άλλες εκπαιδεύσεις ή τεχνικές όπου η διαδικασία είναι παθητική ( π.χ. παιδεία με υποβολή, εγκεφαλικός συγχρονισμός μέσω οπτικών και/ή ηχητικών ερεθισμάτων κ.α.). Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να ταιριάζει σε κάθε ιδιοσυγκρασία καθώς και να έχει θετικά αποτελέσματα σε όλους. Σε ορισμένες καταστάσεις όπως η υπερκινητικότητα, οι διαταραχές ύπνου κ.α. μπορεί να υπάρξει μια λογική “πρόβλεψη” του αποτελέσματος, καθώς η αποτελεσματικότητα αγγίζει το 90%, ωστόσο δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί με βεβαιότητα η επιτυχής έκβαση εκάστου περιστατικού. Συνήθως, η αποτελεσματικότητα κάθε εκπαίδευσης μπορεί να εκτιμηθεί σωστά στις πρώτες συνεδρίες. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ουδέποτε έχουν αναφερθεί αρνητικές παρενέργειες.

Ο ιατρός μου αποδοκιμάζει τη Ν/Α. Τι μπορώ να κάνω γι΄ αυτό;

Είναι πολύ πιθανό να αγνοεί την ύπαρξη αυτής της μεθόδου καθώς και της Βιοανάδρασης  εν γένει. Και όπως είναι φυσικό κάθε νέα μέθοδος προσεγγίζεται, ακόμα και από καλοπροαίρετους ανθρώπους, με σκεπτικισμό. Ζητήστε από τον γιατρό σας να μελετήσει τις πρόσφατες έρευνες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της Νευροανάδρασης σε διάφορες διαταραχές. Η παρακάτω βιβλιογραφία μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτα σημείο αναφοράς:

Linden M, Habib T, Radojevic V. A controlled study of the effects of EEG biofeedback on cognition and behavior of children with attention deficit disorder and learning disabilities. Biofeedback Self Regul 21 (1), 35-49 (1996)

Lubar JO and Lubar JF (1984) Electroencephalographic Biofeedback of SMR and beta for treatment of attention deficit disorder in a clinical setting. Biofeedback and Self- regulation, 9, pp. 1-23.

Rossiter TR & La Vaque TJ (1995) A comparison of EEG biofeedback and psychostimulants in treating Attention Deficit Hyperactivity Disorders. Journal of Neurotherapy, 1, 48-59.

Sterman MB, Macdonald, LR, Stone RK (1974). Biofeedback training of the sensorimotor EEG rhythm in man: Effects on epilersy. Epilepsia, 15, 395-416.

Sterman MB, The scientific basis of neurofeedback treatment. In:The ADD Book, Sears, W and Thompson, L,Little  Brown Co, New York, 1998.