Πολύ καιρό πριν από την εμφάνιση των φαρμάκων, συνταγογραφούμενων και μη, τα βότανα είχαν αποδεδειγμένα ισχυρές θεραπευτικές ιδιότητες. Η βοτανική θεραπευτική έχει χρησιμοποιηθεί σε όλους τους πολιτισμούς της γης. Στην πραγματικότητα, η χρήση των βοτάνων είναι παλαιότερη από την ίδια την καταγραμμένη ιστορία: φαρμακευτικά μείγματα βοτάνων βρέθηκαν στην ταφική θέση ενός ανθρώπου του Νεάτερνταλ, ο οποίος έζησε πριν από 60.000 χρόνια.
Στη βοτανική Iατρική μπορούν να περιληφθούν πολλά θεραπευτικά συστήματα. Πιο γνωστά μάλλον είναι η Aγιουρβέδα, η κινεζική Iατρική και η δυτική Bοτανοθεραπεία. Η Aγιουρβέδα είναι ένα σύστημα διάγνωσης και θεραπείας που χρησιμοποιεί βότανα σε συνδυασμό με αναπνοές, διαλογισμό και γιόγκα. Εξασκείται στην Ινδία πάνω από 2.500 χρόνια. Η Aγιουρβέδα παίρνει το όνομά της από τις σανσκριτικές λέξεις ayuh, που σημαίνει «μακροζωία» και veda, που σημαίνει «γνώση». Στη θεραπευτική της Aγιουρβέδα η υγεία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μετά την αναγνώριση των φυσικών και πνευματικών χαρακτηριστικών του ατόμου (τα οποία ονομάζονται dosha). Στη συνέχεια χορηγούνται τα κατάλληλα προληπτικά και θεραπευτικά γιατρικά για να βοηθήσουν το άτομο να διατηρήσει την ισορροπία των dosha.
ΑΛΛΑ ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Η κινεζική Iατρική είναι ένα άλλο θεραπευτικό σύστημα που χρησιμοποιεί βότανα σε συνδυασμό με δακτυλοπίεση, βελονισμό και Tσι-κογκ. Μερικές φορές ονομάζεται και παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Αυτό το αρχαίο σύστημα υπολογίζεται ότι έχει τις ρίζες του πολύ πριν το 2800 π.Χ., στην εποχή του αυτοκράτορα Σενγκ Νουνγκ. Γνωστός ως ο προστάτης άγιος της Κίνας για τη βοτανική θεραπευτική, ο Σενγκ Νουνγκ αναγνωρίζεται ανάμεσα στους πρώτους εισηγητές των θεραπευτικών φυτών. Η κινεζική ιατρική επιδιώκει να βοηθήσει το σώμα να απαλλαγεί από τις ανισορροπίες της ενέργειας. Γι’ αυτόν το λόγο τα βότανα ταξινομούνται σύμφωνα με κάποια ιδιαίτερα ενεργά χαρακτηριστικά, όπως η ζέστη, το κρύο, η υγρασία ή η ξηρότητα, και χορηγούνται σύμφωνα με το πώς επηρεάζουν τη δραστηριότητα των διαφόρων οργάνων.
Πολλοί βοτανοθεραπευτές πιστεύουν ότι οι ρίζες της δυτικής βοτανοθεραπείας μπορούν ν’ ανιχνευθούν στους αρχαίους Σουμέριους, οι οποίοι – σύμφωνα με μια φαρμακευτική συνταγή που ανάγεται στο 3000 π.Χ. περηφανεύονται για την εκλεπτυσμένη γνώση τους της βοτανικής θεραπευτικής. Αναφορές από διαδοχικούς πολιτισμούς, όπως των Ασσυρίων, των Αιγυπτίων, των Ισραηλιτών, των Ελλήνων και των Ρωμαίων, υποδεικνύουν παρόμοια βοτανοθεραπευτικά συστήματα. Αυτοί οι λαοί όμως δεν ήταν οι μόνοι που χρησιμοποιούσαν ευεργετικά φυτά. Οι Κέλτες, οι Γαλάτες, οι Σκανδιναβοί και άλλες αρχαίες ευρωπαϊκές φυλές θεράπευαν επίσης με βότανα. Πράγματι, η δική τους γνώση, συγχωνευμένη με την ιατρική που έφεραν οι Μαυριτανοί και οι Ρωμαίοι κατακτητές, έθεσε τα θεμέλια της δυτικής Βοτανοθεραπείας. Έτσι, διαμορφώθηκε ένα κατανοητό σύστημα με την κατάταξη των βοτάνων σε ομάδες, ανάλογα με το πώς επιδρούν στον οργανισμό και σε συγκεκριμένα συστήματά του.
Η δυτική Βοτανοθεραπεία αναπτύχθηκε όταν οι Ευρωπαίοι ταξίδεψαν στο Νέο Κόσμο και εμπλούτισαν τις ιατρικές γνώσεις τους με τις αντίστοιχες των ιθαγενών της Αμερικής. Η τακτική χρήση βοτανοθεραπευτικών σκευασμάτων από γιατρούς είχε αρχίσει από το 1600. Μέχρι το 1900 τα βότανα κατείχαν ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στην ιατρική φαρμακοποιία.
‘Ομως, με τη δημιουργία της σύνθετης φαρμακευτικής αγωγής στη δεκαετία του 1930, το ενδιαφέρον για τη βοτανική ιατρική άρχισε να μειώνεται. Τα νέα φάρμακα ήταν η μεγάλη ελπίδα για ένα μέλλον ελεύθερο από ασθένειες, αλλά με το πέρασμα του χρόνου αναγνωρίζεται ότι ενώ επιλύουν προβλήματα προκαλούν και παρενέργειες.
Τώρα, στην Ευρώπη, την Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο, τα ηπιότερα βοτανοθεραπευτικά σκευάσματα κερδίζουν έδαφος. Το συναρπαστικό είναι ότι πολλές από τις «λαϊκές» χρήσεις έχουν επαληθευθεί επιστημονικά.
ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΒΟΤΑΝIKΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ
Σήμερα οι ερευνητές εκτελούν χιλιάδες κλινικές δοκιμές ακριβείας στα βότανα που πωλούνται στα φαρμακεία και στα καταστήματα υγιεινής διατροφής. Οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες χρησιμοποιούν «τυποποιημένα» σκευάσματα βοτάνων αλλά η ολιστική προσέγγιση κερδίζει συνεχώς έδαφος. Τυποποιημένα σκευάσματα βοτάνων σημαίνει ότι ιδιαίτερα θεραπευτικά συστατικά είναι πάντα παρόντα σε συγκεκριμένη συγκέντρωση. Το όφελος της τυποποίησης είναι ότι πάντα εγγυάται μια δεδομένη ισχύ, αλλά, ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για την τυποποίηση, μπορεί να μην είναι παρόν στην τελική σύνθεση ολόκληρο το φάσμα των συστατικών που υπήρχαν αρχικά στο βότανο. Και αν είναι παρόντα όλα τα συστατικά, είναι απίθανο να υπάρχουν στις ίδιες ακριβώς αναλογίες.
Η ΟΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Τα ολιστικά βοτανοθεραπευτικά σκευάσματα, συνήθως βάμματα, περιέχουν ολόκληρα τα βότανα και η χημική τους σύνθεση βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στο φυτό από το οποίο προέρχονται. Τα βοτανικά σκευάσματα από ολόκληρο το βότανο μπορεί να μην περιέχουν πάντα μια συγκεκριμένη ποσότητα δραστικών συστατικών, αλλά οι κατασκευαστές τους υποστηρίζουν ότι αυτό που καθορίζει τη συνολική αποτελεσματικότητα του σκευάσματος είναι ολόκληρο το φάσμα των συστατικών και όχι μόνο ένα ή δύο δραστικά συστατικά. Για συμβουλές σχετικά με τη λήψη συγκεκριμένων βοτάνων απευθυνθείτε σε κάποιο βοτανοθεραπευτή, φαρμακοποιό ή πηγαίνετε σ’ ένα κατάστημα υγιεινής διατροφής.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ
• Ν’ ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες που αναγράφονται στην ετικέτα. Να παίρνετε το βότανο τακτικά και να τηρείτε τη δοσολογία της συσκευασίας.
• Μην αναμένετε άμεσα αποτελέσματα. Μερικά βότανα χρειάζονται κάποιο χρόνο για να δράσουν.
• Αν είστε έγκυος μην παίρνετε βότανα χωρίς συγκεκριμένη ιατρική συμβουλή.
• Να συμβουλεύεστε πάντα το γιατρό σας για το αν μπορεί κάποιο βότανο ν’ αλληλεπιδράσει στη συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή ή αν αντενδείκνυται σε κάποια ασθένεια.
ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΒΟΤΑΝΙΚΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ
Μπορεί να έχετε αναρωτηθεί για ποιο λόγο στις ετικέτες των βοτανικών σκευασμάτων δεν αναγράφεται καθαρά η χρήση για την οποία προορίζονται. Για παράδειγμα μπορεί να πάρετε ginko biloba για να ενισχύσετε τη μνήμη σας, ντον-κουέι για να βοηθήσετε τον οργανισμό να ρυθμίσει τα επίπεδα των ορμονών ή το υπερικό για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, αν και στη συσκευασία δεν αναγράφεται ότι τα συγκεκριμένα βότανα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των εν λόγω κατα6τάσεJν. Αυτό οφείλεται στο ότι έχει δοθεί ιατρική άδεια για ορισμένα μόνο από τα βότανα που κυκλοφορούν στο εμπόρια και επομένως μόνο σ’ αυτά επιτρέπεται ν’ αναγράφεται το πότε μπορούν να χρησιμοποιηθούν θεραπευτικά. Είναι προτιμότερο να επιλέξετε ένα σκεύασμα που έχει άδεια κυκλοφορίας γιατί έτσι θα είστε σίγουροι ότι περιέχει τις δραστικές ουσίες που αναφέρει και ότι έχει παρασκευαστεί σύμφωνα με τις υψηλότερες φαρμακευτικές προδιαγραφές.
ΒΟΤΑΝΑ ΧΩΡΙΣ ΕΓΚΡΙΣΗ
Τα βοτανικά σκευάσματα που δεν έχουν επίσημη ιατρική έγκριση δεν είναι απαραίτητα χαμηλότερης ποιότητας. Τα περισσότερα σκευάσματα με υψηλά στάνταρ, όπως ακριβώς και τα σκευάσματα που έχουν έγκριση, και εφόσον πρόκειται πρακτικά για «τρόφιμα» που έχουν εναρμονιστεί με αυστηρούς κανόνες ασφαλείας, εξασφαλίζουν ότι δε θα βλάψουν την υγεία. Για να πάρει κάποια σκεύασμα έγκριση χρειάζονται συχνά χρόνια, έτσι δεν είναι ν’ απορεί κανείς που οι εταιρείες παρασκευής φροντίζουν να παράγουν τα σκευάσματα αυτά σύμφωνα με τις υψηλότερες προδιαγραφές.
ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
Παραθέτουμε κάποιες οδηγίες προκειμένου να επιλέξετε μεταξύ των βοτανικών σκευασμάτων:
• Επιλέξτε ένα σκεύασμα γνωστής παρασκευάστριας εταιρείας που εμπιστεύεστε ή συμβουλευθείτε ένα βοτανολόγο ή ειδικό επιστήμονα του χώρου της υγείας.
• Συγκρίνετε προσεκτικά τις δοσολογίες στις ταμπλέτες και τις κάψουλες. Κάποιοι παρασκευαστές μπορεί να σας παραπλανήσουν υποστηρίζοντας, για παράδειγμα, ότι τα κονιοποιημένα βότανα (σε μορφή σκόνης) είναι εκχυλίσματα (τα εκχυλίσματα έχουν 50 φορές μεγαλύτερη ισχύ), είτε ότι τα σκευάσματα που κοστίζουν πιο φθηνά είναι λιγότερο δραστικά σε σχέση μ’ εκείνα που στοιχίζουν ακριβότερα.
• Επιλέξτε αποκλειστικά και μόνο σκευάσματα σε ασφαλείς συσκευασίες, στις οποίες ν’ αναγράφεται η ημερομηνία πριν από την οποία πρέπει να καταναλωθούν.
ΜΟΡΦΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ
Κάψουλες, αποστάγματα, αφεψήματα, βάμματα, τι σημαίνουν άραγε όλ’ αυτά;
ΚΑΨΟΥΛΕΣ Οι κάψουλες συνήθως παρασκευάζονται με ζελατίνη και μπορεί να είναι ή σκληρές (φτιαγμένες από δύο κομμάτια, περιέχοντας συνήθως σκόνη) ή μαλακές και γεμισμένες με υγρό ή με πολτό. Οι κάψουλες που αποτελούνται από δύο κομμάτια μπορούν ν’ ανοιχτούν και να πάρετε μόνο τη σκόνη. Οι κάψουλες συνήθως περιέχουν λιγότερα αδρανή συστατικά από τις ταμπλέτες.
ΒΟΤΑΝΟ, ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΟ Τα άνθη, τα φύλλα, τα κοτσάνια και/ή οι ρίζες πολλών βοτάνων συχνά διατίθενται σε αποξηραμένη μορφή σε καταστήματα όπου πωλούνται αποκλειστικά βότανα. Με αυτά μπορούν να παρασκευαστούν κυρίως «σπιτικά» τσάγια, καθώς και αφεψήματα, εμποτισμένα έλαια κ.ά.
ΒΟΤΑΝΟ, ΦΡΕΣΚΟ Τα βότανα που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική και ως γιατρικά (όπως ο μαϊντανός και ο άνηθος) συνήθως είναι φρέσκα. Με αυτά μπορούν να παρασκευαστούν σπιτικά εκχυλίσματα, χυμοί, εμποτισμένο έλαιο, τσάι κ.ά.
YΓΡΟ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑ (γνωστό επίσης ως εκχύλισμα). Μουλιασμένο φυτικό υλικό εμποτίζεται για ένα χρονικό διάστημα σε κάποιο διαλύτη ή διαλύτες, όπως οινόπνευμα, γλυκερίνη και/ή νερό. Στη συνέχεια το εμποτισμένο διάλυμα ανάγεται για να ελαττωθούν (ή να εξαφανιστούν εντελώς) οι διαλύτες. Συνήθως πιο δυνατό από το βάμμα.
ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ Τα αιθέρια έλαια είναι τα πτητικά ελαιώδη συστατικά των βοτάνων. Απαντώνται σε μικροσκοπικούς αδένες λουλουδιών, φύλλων, ριζών και/ή φλοιών. Η απόσταξή τους γίνεται με μηχανικό ή χημικό τρόπο. Τα αιθέρια έλαια χορηγούνται σχεδόν αποκλειστικά για εξωτερική χρήση.
ΑΛΟΙΦΕΣ Αποξηραμένα ή φρέσκα βότανα μουσκεύονται σε μια βάση ελαίων και γαλακτοματοποιητών (όπως κερί μέλισσας, βαζελίνη ή μαλακό κερί παραφίνης). Μετά τηv πάροδο κάποιου χρόνου τα βότανα αφαιρούνται και η αλοιφή συσκευάζεται. Αποκλειστικά για εξωτερική χρήση.
ΣΙΡΟΠΙΑ Συνήθως είναι ένας συνδυασμός φυτικών εκχυλισμάτων με συστατικά που τους προσδίδουν γλυκιά γεύση, όπως το μέλι ή η ζάχαρη. Κυρίως για κρυολογήματα, γρίπη, φαρυγγίτιδα .
ΤΑΜΠΛΕΤΕΣ Τα σχετικά βότανα και άλλα στερεωτικά βοηθήματα συμπιέζονται με τη χρήση πολύ υψηλής πίεσης για τη δημιουργία ταμπλετών, οι οποίες είναι σχετικά φθηνότερες συγκρινόμενες με τις σκληρές και μαλακές κάψουλες ζελατίνης. Δισκία που μασιούνται μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ενήλικες ή για παιδιά.
ΑΦΕΨΗΜΑΤΑ, ΕΓΧΥΜΑΤΑ Οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται συχνά εναλλάξ στη θεραπευτική με βότανα. Στην αγορά είναι διαθέσιμα τα βότανα σε φακελάκια, φρέσκα, αποξηραμένα και με τη μορφή τσαγιού. Τα αφεψήματα είναι ένας συνήθης τρόπος να παίρνετε το βότανο, παρόλο που για να φανούν χρήσιμα πρέπει να καταναλώνετε αρκετές ποσότητες.
ΒΑΜΜΑΤΑ Φτιάχνονται από φυτικό υλικό που μουσκεύεται σε αλκοόλ το οποίο κατόπιν συμπιέζεται. Το υγρό που θα προκύψει μπορεί ν’ αραιωθεί με νερό και να εμφιαλωθεί σε μικρά μπουκάλια. Τα βάμματα είναι ένας εύκολος και καθαρός τρόπος λήψης των βοτάνων.
ΚΟΙΝΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Εκτιμάται ότι οι υγιείς ενήλικες έχουν κατά μέσο όρο δύο κρυολογήματα το χρόνο. Τα περισσότερα κρυολογήματα προκαλούνται από κάποιον ρινοϊό, αν και μερικές φορές ενοχοποιούνται βακτήρια. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν βήχα, μπουκωμένη μύτη, αδυναμία, φτέρνισμα, πονόλαιμο και δάκρυσμα.
Η ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Τα βοτανοθεραπευτικά σκευάσματα, με τις βιταμίνες και τα μεταλλικά συμπληρώματα, μπορούν να δώσουν στον οργανισμό τη μικρή επιπλέον βοήθεια για να παραμείνει υγιής. Τα θετικά αποτελέσματά τους όμως θ’ αυξηθούν μόνο αν υποστηρίζονται από υγιεινή διατροφή και αντίστοιχο τρόπο ζωής.
Η καλή διατροφή σχετίζεται με μία αίσθηση μέτρου και ισορροπίας, όπως υποδεικνύουν οι ακόλουθοι χρυσοί κανόνες:
• Να τρώτε από μία ευρεία ποικιλία τροφών. Δεν υπάρχει λόγος κάποιες τροφές ν’ αποκλειστούν εντελώς από τη διατροφή σας – μόνο περιστασιακά, για ειδικούς ιατρικούς λόγους.
Leave a reply