Σε πολλές θρησκείες το κόσμου, η αναπνοή που συνδέεται με τη φωνή, συμβολίζει το πνεύμα και τη ψυχή. «Όταν η ψυχή χάσει την αρμονία της, η μελωδία και ο ρυθμός την βοηθούν να επανέλθει στην τάξη και στην αρμονία» (Πλάτων). Η φωνή λοιπόν, ως πανάρχαιο μέσο μουσικοθεραπείας συνδέεται άμεσα με το ασυνείδητο και έχει τη δυνατότητα να μας εναρμονίζει μέσω του συντονισμού.
«Έτσι αντιλαμβάνομαι το σώμα, ως ένα μουσικό όργανο που κουρδίζεται διανοητικά, σωματικά και ψυχικά μέσω της φωνής. Τραγουδώντας από παιδί, η καλλιέργεια της φωνής μου ήταν παράλληλα καλλιέργεια της ψυχής μου, ένα δρόμος προς την αυτογνωσία. Παρατηρούσα τη φωνή μου να διαμορφώνεται και να αλλάζει ταυτόχρονα με τη ψυχή μου, και έμαθα να με ακούω και να με αναγνωρίζω μέσω της φωνής μου. Έτσι, για μένα η φωνή αποτελούσε πάντοτε οδηγό μου και με βοηθούσε να απελευθερώνομαι, να εκτονώνομαι και να εκφράζομαι. Όπως κάθε καλλιτέχνης, στην προσπάθειά μου να προσεγγίσω το Θεό μέσω της φωνής, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η φωνή μας συνδέει με το Θεό και είναι ιδιαίτερα σημαντική για κάθε άνθρωπο που θέλει να βιώνει τη θεανθρώπινη φύση του, και τη σύνδεση του σώματος, πνεύματος και ψυχής. Ακούγοντας λοιπόν, μελετώντας και νιώθοντας τις φωνές των ανθρώπων, έμαθα να σκιαγραφώ την προσωπικότητά τους, και να μπορώ στη συνέχεια να τους βοηθήσω να βρουν τη φωνή τους. Παρατηρούσα πως η φωνή αποτελούσε διαγνωστικό αλλά και θεραπευτικό εργαλείο για εμένα και τους άλλους».
Ακούγοντας με προσοχή τις αποχρώσεις της δικής μας φωνής αλλά και των άλλων ανθρώπων, είναι δυνατό να κατανοήσουμε πολλά πράγματα. Η φωνής μας δεν είναι απλά ένα εργαλείο επικοινωνίας ή ένα μουσικό όργανο, αλλά ένα θαυμάσιο μέσο θεραπείας. Είναι ο καθρέπτης της ψυχής μας, είναι μοναδική όπως τα δακτυλικά μας αποτυπώματα και αντανακλά όχι μόνο τη φυσική μας κατάσταση, αλλά και το διανοητικό και συναισθηματικό μας πεδίο. Διαπιστώνω όλα αυτά τα χρόνια, πως δε γίνεται να διαχωρίσουμε την ομορφιά της φωνής από την ομορφιά της ψυχής. Έτσι ενσωμάτωσα στη διδασκαλία του τραγουδιού, την τεχνική της ηχοθεραπευτικής, κάτι που προσωπικά ονομάζω «θεραπευτικό τραγούδι». Στην τεχνική αυτή, δεν χρησιμοποιείται λόγος, ούτε ψυχολογική υποστήριξη, αλλά εστιάζουμε στην απελευθέρωση του σώματος και του συναισθήματος μέσω του τραγουδιού και των ήχων. Έτσι, χρησιμοποιούμε τη φωνή μας ως freedback/βιοανάδραση αυτού που είμαστε. Και αντίστροφα, μέσω των ήχων, σμιλεύουμε και καλλιεργούμε την ψυχή μας.
Κύριος τρόπος της φωνής και του τραγουδιού είναι η απελευθέρωση και η έκφραση, που φέρνουν με τη σειρά τους χαρά, εσωτερική ειρήνη, γαλήνη και ηρεμία. Η φωνή λοιπόν, ως όργανο που διαθέτει ο καθένας μας, είναι μια διαδρομή για την προσωπική μας αναζήτηση και βελτίωση και μας αγγίζει σε διάφορα επίπεδα:
- Βοηθά στην απόκτηση αίσθησης του εαυτού μας, στην ανάπτυξη της προσωπικής μας δύναμης και αυτοεκτίμησης.
- Μπορεί να χαλαρώσει τις μυϊκές εντάσεις και τους πόνους αλλά και να τονώσει την ενέργειά μας.
- Απελευθερώνει τους φόβους, το θυμό και το άγχος και καθαρίζει όποιον πόνο έχουμε κρατήσει στην ψυχή μας και θέλουμε να απομακρύνουμε.
Η θεραπευτική χρήση της φωνής ίσως έχει ηλικία μεγαλύτερη των τριάντα χιλιάδων ετών. Την εποχή εκείνη οι αρρώστιες αποτελούσαν μεγάλο μυστήριο και οι άνθρωποι πίστευαν πως οφειλόταν σε κάποιο κακό πνεύμα. Η αποκατάσταση λοιπόν της υγείας γινόταν με ψαλμωδία, μονότονη και ρυθμική, όπου ο ρυθμός βασιζόταν στο ρυθμό της αναπνοής και της καρδιάς. Η ομάδα συγκεντρωνόταν γύρω από τον ασθενή και έψελνε επί ώρες.
Στην αρχαία Ελλάδα βρίσκουμε μια σωρεία αναφορών για ίαση μέσω της φωνής, με σπουδαιότερους θεραπευτές τον Ορφέα και τον Πυθαγόρα. Ο Ορφέας με το τραγούδι του μπορούσε να ανακουφίζει τις ψυχές των ανθρώπων, ενώ επίσης μπόρεσε να κατέλθει στον Άδη, για να φέρει πίσω στον κόσμο την Ευρυδίκη. Οι πυθαγόρειοι «χρησιμοποιούσαν συγκεκριμένες μελωδίες που αποκαθιστούν τα ψυχικά πάθη, την απελπισία και τους δυνατούς πόνους, και άλλες πάλι για την οργή, τους θυμούς και για κάθε παρέκκλιση της ψυχής (που νοσεί)». Ο Πυθαγόρας το ονόμαζε «μουσική ιατρική». Σύγχρονες προσεγγίσεις, το ονομάζουν «ιατρική των συχνοτήτων». Οι πρακτικές αυτές βασίζονταν στην αντίληψη ότι ο κόσμος των ήχων και ο εσωτερικός κόσμος της ψυχής συνδέονται και ότι η αρμονία της μουσικής προκαλεί μια συνήχηση της ψυχής. Πανάρχαιοι τρόποι θεραπείας με φωνή που διατηρούνται ακόμη και σήμερα είναι τα νανουρίσματα, τα μοιρολόγια, η ψαλμωδία, τα θρησκευτικά άσματα και η προσευχή.
Σύμφωνα με έρευνες, διάφορα χαρακτηριστικά της φωνής συνδέονται με σωματικά ή διανοητικά προβλήματα. Συγκεκριμένα:
- Η θολή φωνή με μονότονο τόνο, μπορεί να συνδέεται με σωματική και συναισθηματική εξάντληση.
- Η θυμωμένη φωνή μπορεί να συνδέεται με ασθένειες του ήπατος, της χοληδόχου και ουροδόχου κύστης.
- Η προσωρινή απώλεια της φωνής μπορεί να συνδέεται με σοκ, σεξουαλικό τραύμα ή αίσθηση συναισθηματικής ανελευθερίας.
- Η ενισχυμένη φωνή με κοφτό λόγο και εκρηκτικά σύμφωνα, μπορεί να συνδέεται με διαταραχή του κυκλοφορικού συστήματος και υψηλή πίεση.
Ποια η πρακτική εφαρμογή της φωνής στη θεραπεία; Το τραγούδι, όπως και κάθε τέχνη, είναι θεραπευτικό. Λειτουργεί μέσω των δονητικών αισθήσεων της φωνής. Τα εσωτερικά όργανα, ενισχύουν τον ήχο της φωνής, ενώ ταυτόχρονα δέχονται απ’ αυτόν τα ευεργετήματα του παλμικού μασάζ. Αντίστροφα τώρα, οι ήχοι, μέσω του συντονισμού μπορούν να εναρμονίσουν το σώμα, το νου και το πνεύμα. Ενώ με τη φωνητική άσκηση μπορούμε να προστατέψουμε τη ζωτικότητα κάθε οργάνου. Δύο τεχνικές είναι κυρίαρχες παγκοσμίως:
- Χρήση μεμονωμένων συχνοτήτων πάνω στα σημεία που θέλουμε να δουλέψουμε.
- Χρήση μελωδιών.
Γενικότερα θα έλεγα, πως όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε τη φωνή μας στο τραγούδι, τόσο περισσότερο προβάλλουμε την προσωπικότητά μας και εκφράζουμε τα πιστεύω μας με αυθεντικότητα.
Ελίνα-Νάχνα Νικολίτσα, Ηχοθεραπεύτρια
Leave a reply