Σαμπούκος

Αφροξυλιά ή Σαμπούκος Sabmucus nigra

Το βότανο σαμπούκος ή ζαμπούκος (κουφοξυλιά, αφροξυλιά): Μικρό δέντρο με θεραπευτικές ιδιότητες
Ο σαμπούκος ή ζαμπούκος που επίσης αποκαλείται κουφοξυλιά και αφροξυλιά είναι ένα μικρό δέντρο ή θάμνος που χρησιμοποιείται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
Υπάρχουν διάφορα είδη σαμπούκου. Χρησιμοποιούνται τα άνθη και τα μούρα του για:
1. Ανακούφιση από τον πόνο
2. Καταπολέμηση των μολύνσεων
3. Θεραπεία του βήχα, του κρυολογήματος, της γρίπης και της ιγμορίτιδας
4. Δερματικές παθήσεις
5. Θεραπεία του πυρετού
6. Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
7. Αγωγή για πρήξιμο (οίδημα) λόγω της διουρητικής του ιδιότητας

Τα επιστημονικά δεδομένα που υπάρχουν μέχρι σήμερα για το σαμπούκο μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: Παρά το γεγονός ότι μερικές μικρές έρευνες έδειξαν ότι ο σαμπούκος μπορεί να ανακουφίζει από τα συμπτώματα της γρίπης, οι αποδείξεις δεν είναι αρκετά ισχυρές για να τεκμηριώσουν αυτή τη θεραπευτική ιδιότητα των μούρων του σαμπούκου Στα συμπεράσματα μερικών ερευνών υπήρξαν εισηγήσεις που ανέφεραν ότι ένα προϊόν που περιείχε άνθη σαμπούκου και άλλα βότανα δυνατόν να βοηθά στη θεραπεία των μολύνσεων των ιγμορείων (ιγμορίτιδες) όταν χρησιμοποιείται ταυτόχρονα με αντιβιοτικά. Ωστόσο χρειάζονται περαιτέρω έρευνες για επιβεβαίωση οποιουδήποτε οφέλους. Δεν υπάρχει αξιόπιστη πληροφόρηση για την αποτελεσματικότητα των μούρων και των λουλουδιών του σαμπούκου σε άλλες ενδείξεις.

To φυτό

Ο σαμπούκος είναι από τα φυτά με τα περισσότερα ονόματα. Στο εξωτερικό αποκαλείται Elderberries, το επιστημονικό του όνομα είναι Sabmucus nigra ή αλλιώς Βlack elder, ενώ στη Ελλάδα είναι γνωστό ανά περιοχές με ονομασίες όπως Κουφοξυλιά, Αφροξυλιά αλλά και Ζαμπούκος. Φύεται σε αφθονία τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη και το φυτό αποτελεί ένα φυλλοβόλο δέντρο, γνωστό και ως Elder, ο πρεσβύτερος. Τα άνθη του φυτού είναι ιδιαίτερα αρωματικά και έχουν ένα λευκό – υποκίτρινο χρώμα και η περίοδος ανθοφορίας του είναι η Άνοιξη. Ο καρπός του φυτού έχει ένα σκούρο μαύρο χρώμα και μοιάζει πολύ με τα μούρα. Τα θεραπευτικά μέρη του φυτού είναι τα φύλλα του, τα άνθη, οι καρποί και ο φλοιός του δέντρου.

Συστατικά

Πλούσιος σε θρεπτικά συστατικά, ο σαμπούκος υπερισχύει σε περιεκτικότητα σε φλαβονόλες από τα μούρα blueberries, τα cranberries και τα goji berries. Περιέχει αντιοξειδωτικές βιταμίνες A, C και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ενώ είναι ιδιαίτερα πλούσιος σε αμινοξέα, φλαβονοειδή, καροτενοειδή και τανίνες.

Ιδιότητες

Η κυριότερη και γνωστή ιδιότητα του σαμπούκου είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της γρίπης . Έχει μελετηθεί πολλές φορές για τις αντιφλεγμονώδεις, αντιιικές και αντιμικροβιακές του ιδιότητες, καθιστώντας το ως το κατεξοχήν βότανο για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και την αντιμετώπιση κρυολογήματος και ίωσης, κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Συνοπτικά φαίνεται πως η χρήση του βοηθά στη

• καταπολέμηση μολύνσεων
• καταπολέμηση βήχα, κρυολογήματος και γρίπης
• αντιμετώπιση της ιγμορίτιδας
• ταχύτερη ανάρρωση από ιώσεις και μικροβιακές μολύνσεις
• μείωση της κατακράτησης υγρών και οιδημάτων

Κρυολόγημα και αντιμικροβιακή δράση

Η λήψη σαμπούκου τις πρώτες ημέρες του κρυολογήματος και της γρίπης, φάνηκε πως βοηθάει στην ταχύτερη ανάρρωση, στη μείωση φλεγμονών του ανώτερου ανοσοποιητικού καθώς και στη μείωση των συμπτωμάτων. Βοηθάει στην αντιμετώπιση κρυολογήματος, στη θεραπεία ιγμορίτιδας και στη μείωση συμφόρησης του αναπνευστικού συστήματος, αυξάνοντας σημαντικά την εφίδρωση του σώματος. Μπορεί να συνδυαστεί και με αντιβιοτική αγωγή.

Αντιοξειδωτική δράση

Χάριν στη σύνθεσή του σε αντιοξειδωτικές βιταμίνες και φλαβονοειδή, έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες του οργανισμού ενώ αναστέλλει και την οξείδωση άλλων αντιοξειδωτικών μορίων όπως είναι το λινολεϊκό οξύ και το β-καροτένιο.

Επιδράσεις στο γαστρεντερικό και ουροποιητικό σύστημα

Το Elderberry βρέθηκε πως έχει διουρητικές και ηπακτικές ιδιότητες. Χάρη στις παραπάνω δράσεις, μειώνει το οίδημα, τη συμφόρηση ενώ βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Προσοχή πρέπει να δίνεται με ταυτόχρονη λήψη διουρητικών και υπακτικών.

Δέρμα

Τα άνθη του ζαμπούκου παραδοσιακά χρησιμοποιούνταν ως μαλακτικό του δέρματος. Η χρήση τους είναι ιδιαίτερα επωφελής σε περιπτώσεις δερματικής ξηρότητας και ηλιακών εγκαυμάτων. Μία από τις χρήσεις του σαμπούκου ήταν ως λευκαντικό για τη μείωση των πανάδων του δέρματος.

Αντενδείξεις και παρενέργειες

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην κατανάλωση ανώριμων ή ωμών μούρων σαμπούκου καθώς είναι ιδιαίτερα τοξικά, λόγω των χημικών ενώσεων που περιέχουν παρόμοιας τοξικότητας με το κυανιούχο άλας. Έγκυος και θηλάζουσες γυναίκες, καθώς και άτομα με διαβήτη, αυτοάνοσες παθήσεις (ρευματοειδής αρθρίτιδα και ερυθηματώδης λύκος) ή άτομα που λαμβάνουν διουρητικά και υπακτικά φάρμακα δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπλήρωμα σαμπούκου.
Ο ζαμπούκος ή σαμπούκος αποτελεί ένα βότανο το οποίο πρωταγωνιστεί στο τομέα της βοτανολογίας. Παραδοσιακά έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς πολιτισμούς για την αντιμετώπιση ιώσεων, μολύνσεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος καθώς και για την επούλωση πληγών του δέρματος, ενώ αποτελεί από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα φυτά στο τομέα των φαρμάκων.

Μορφές σαμπούκου και δοσολογία

Τα άνθη του σαμπούκου μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μορφή τσαγιού ενώ διατίθεται και σε μορφή σιροπιού και κάψουλες. Η θεραπευτική δοσολογία κυμαίνεται από 250-500 mg. Τα αποξηραμένα φύλλα και τα ψημένα (βρασμένα) μούρα του σαμπούκου, κυρίως του Ευρωπαϊκού είδους, χρησιμοποιούνται σε τσάγια, υγρά αποστάγματα και κάψουλες. Διάφορες έρευνες προσπάθησαν να τεκμηριώσουν τις θεραπευτικές ιδιότητες του σαμπούκου. Πράγματι οι άνθρωποι για αιώνες χρησιμοποιούν τα άνθη, τα μούρα, τον φλοιό και τα φύλλα του για διάφορες θεραπείες. Για τη χρήση του σαμπούκου, λόγω του ότι μπορεί να παρουσιαστούν παρενέργειες, επιβάλλεται προσοχή:
1. Τα ανώριμα ή αμαγείρευτα μούρα του σαμπούκου είναι τοξικά. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς ή σοβαρή διάρροια. Μόνο τα μούρα χρώματος μπλε ή μαύρου του σαμπούκου είναι εδώδιμα.
2. Επειδή τα άνθη του σαμπούκου πιθανόν να έχουν διουρητικές δράσεις χρειάζεται προσοχή όταν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με φάρμακα που αυξάνουν τη διούρηση (διουρητικά)
3. Εάν παίρνετε οποιαδήποτε συμπληρώματα ή ακολουθείτε άλλη εναλλακτική θεραπεία πρέπει να ενημερώνετε το γιατρό σας και άλλους επαγγελματίες της υγείας που σας φροντίζουν. Δώστε τους μια πλήρη εικόνα για ό,τι κάνετε για την υγεία σας.