Βελονισμός

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΦΑΝΟΥΡΑΚΗΣ

Οι εναλλακτικές προσεγγίσεις της ιατρικής περιλαμβάνουν θεραπείες, μια εκ των οποίων είναι ο βελονισμός. Η ιστορία του βελονισμού ξεκινά πριν από 4000 χρόνια στην Κίνα και πριν από 160 χρόνια στην Ευρώπη. Η κινέζικη ιατρική (βελονισμός, βοτανοθεραπεία) είναι μια ολοκληρωμένη ενεργειακή θεωρία με βασικές διαφορές σκέψης και τρόπο προσέγγισης στον άρρωστο και την αρρώστια σε σχέση με τη δυτική κλασσική προσέγγιση.

Ο βελονισμός δεν χρησιμοποιεί νοσοκεντρικό διαγνωστικό και θεραπευτικό μοντέλο ούτε κυριαρχεί στην ανθρώπινη φύση αλλά πειθαρχεί σε αυτή. Τέλος, δεν μετρά αλλά πιστοποιεί την ενέργεια και τη ροή της. Σύμφωνα με τον Τσανγκ–Τσάι, «ενέργεια είναι η πρώτη αδιαφοροποίητη ύλη» ή σύμφωνα με τον Τσουάνγκ–Τσου «ενέργεια είναι εκείνο που δεν γνωρίζεται και μεταβάλλεται συνεχώς». Η κίνηση και ο ρυθμός είναι ουσιαστικές ιδιότητες της ύλης-ενέργειας, σύμφωνα με τη σύγχρονη φυσική, που παίρνει ακατάπαυστα μέρος στον αέναο κοσμικό χορό. 

Ο άνθρωπος είναι μια συμπύκνωση ενέργειας. Αυτό το αξίωμα της κινέζικης ιατρικής, η οποία διαφορετικότητα με τη σειρά της δημιουργεί μια αλληλοσυμπλήρωση παρά μια αντίθεση. Τα κλινικά μοντέλα του βελονισμού είναι διαλεκτικά, λειτουργικά, πιο πλαστικά, ανάγλυφα, όχι στατικά και με λιγότερους περιορισμούς. Αυτό είναι το αποτέλεσμα των τριών αρχών που διέπουν αυτά τα κλινικά μοντέλα:

• Η αρχή της λειτουργίας, η οποία υποστηρίζει τη δομή του οργάνου.
• Η αρχή της πορείας των συμπτωμάτων από τη βάση προς την κορυφή.
• Η αρχή των ομοίων γεγονότων και του συμβολισμού.

ΘΕΜΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ

Ο βελονισμός δε μελετά ξεχωριστά έναν άρρωστο όργανο σε έναν υγιή οργανισμό αλλά θεραπεύει πάντα τη αιτία των γεγονότων και όχι τα αποτελέσματα της ασθένειας. Η ιατρική σε όλο το δυτικό κόσμο μελετά ένα άρρωστο όργανο ως ένα συγκεκριμένο μοντέλο παθολογίας με σκέψη καθαρά τεχνοκρατική. Αυτή όμως η καρτεσιανή και νευτώνιος μηχανιστική άποψη είναι ανεπαρκής στη σύγχρονη ερμηνεία του κόσμου των βιολογικών φαινομένων. Ο καρτεσιανός διαχωρισμός θεωρεί την ύλη εντελώς νεκρή και ξεχωριστή από τον εαυτό της. Τη μελετά ως ένα σύνολο ετερόκλητων παραγόντων και αιτιών που υπάρχουν, δρουν και υπακούουν σε ανεξάρτητους νόμους μιας τεράστιας λειτουργικής μηχανής. 

Η περίφημη διατύπωση του Καρτέσιου «cogito ego sum» (σκέφτομαι άρα υπάρχω) οδήγησε το δυτικό άνθρωπο να εξισώσει την ταυτότητά του με το μυαλό του αγνοώντας τον οργανισμό του ως ένα αδιάσπαστο σύνολο. Ο νους διαχωρίστηκε από το σώμα, το μυαλό ανέλαβε να ελέγχει καταπιεστικά τον οργανισμό και η διάσταση αυτή έφερε σε σύγκρουση τη συνειδητή θέληση με τα ασυνείδητα ένστικτα. Το αποτέλεσμα είναι η διάσπαση του ανθρωπίνου όντος, η άρνηση της αρμονίας και της γαλήνης για τον εαυτό του, κάνοντας τον άνθρωπο αιχμάλωτο της απογοήτευσης.

Αντίθετα, στον παραδοσιακό ανατολικό τρόπο σκέψης, η νοοτροπία αυτή του διαχωρισμού αποτελεί μια από κυριότερες καταστάσεις του νου που μόνο με την ηρεμία μπορεί να ξεπεραστεί. Η συνεχής και δυναμική ισορροπία της κινέζικης σκέψης αποτελεί μια απλοϊκή θεώρηση της σύγχρονης φυσικής και βιορυθμολογίας. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις δεν είναι τίποτα περισσότερο από εξειδικεύσεις και λεπτομερειακές διερευνήσεις της βασικής διδασκαλίας της αρχαίας σοφίας (Τζούλιους Ρόμπερτ Οπενχάιμερ). Με το βελονισμό δίνεται η δυνατότητα στον οργανισμό να φέρει εις πέρας το ιαματικό του έργο πριν πι παθολογικές αλλοιώσεις δομών (ιστών και οργάνων) προχωρήσουν σε μη αναστρέψιμο στάδιο.

Τότε επιτυγχάνεται ίαση, αποκλειστικό προνόμιο της έμφυτης βιολογικής διεργασίας του οργανισμού. Οι θεραπευτικές χειρουργικές τεχνικές, επιβεβλημένες σε μερικές πολύ προχωρημένες παθολογικές καταστάσεις, δεν συνιστούν ίαση υπό την πραγματική έννοια του όρου, αλλά επιτυχή θεραπεία χωρίς ουσιαστική αποκατάσταση των ατομικών βλαβών του οργανισμού.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ

Στον βελονισμό χρησιμοποιούνται περί τα 365 σημεία τα οποία δημιουργούν ομάδες οι οποίες ονομάζονται μεσημβρινοί μέσα στους οποίους κυκλοφορεί η ζωτική ενέργεια του οργανισμού. Η διαταραχή της κίνησης της ζωτικής ενέργειας δημιουργεί την ασθένεια. Η σωστή τοποθέτηση για περίπου 20 λεπτά της ώρας των βελονών στο δέρμα στα σωστά επιλεγμένα σημεία δίνει το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Η τοποθέτηση των βελονών στο δέρμα είναι μια ανώδυνη διαδικασία. Οι βελόνες που χρησιμοποιούνται είναι μιας χρήσης, αποστειρωμένες και θεωρούνται από τη Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ ως ιατρικά εργαλεία και συνεπώς η κατασκευή και κυκλοφορία τους ρυθμίζεται από τους ίδιους τους νόμους που ισχύουν και για τα άλλα ιατρικά εργαλεία, π.χ. χειρουργικά νυστέρια, υποδόριες σύριγγες.

Ο χρησιμοποιούμενος αριθμός τους είναι ο δυνατόν ελάχιστος. Ο μέσος όρος επισκέψεων ενός ασθενή είναι περίπου 15 συνεδρίες με απόσταση 2-5 ημερών μεταξύ τους. Ο βελονισμός ως εναλλακτική θεραπεία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής επειδή η σκέψη του είναι οργανική και οικολογική και αποτελεί αναμφίβολα και τον κυριότερο λόγο της διάδοσής του στη δυτική κοινωνία. Ο βελονισμός δεν παρουσιάζει τα μειονεκτήματα της δυτικής ιατρικής, όπως είναι η θεαματική συσσώρευση της γνώσης, της οποίας ο κάθε επιστήμονας κατέχει ένα πολύ μικρό τμήμα.

Ως αποτέλεσμα, οι ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων χάνουν όλο και περισσότερο  τις δυνατότητες και τις γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ τους.

Στη σύγχρονη κοινωνία, παρατηρείται διαρκώς και συχνότερα εξασθένηση της σχέσης ιατρού –ασθενή. Αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους επιτυχίας της εναλλακτικής ιατρικής, όπου οι εναλλακτικοί ιατροί αφιερώνουν περισσότερο χρόνο όχι μόνο συζητώντας (επικοινωνιακό αποτέλεσμα: 7%) με τους ασθενείς για τα προβλήματα και τους φόβους τους, προσπαθώντας να ανακαλύψουν το μυστήριο που περιβάλλει τις αρρώστιες, αλλά ταυτόχρονα παρακολουθώντας και τον τρόπο που λέγονται οι λέξεις και τη γλώσσα του σώματος (επικοινωνιακό αποτέλεσμα: 93%).

Αναζητούν μη λεκτικά μηνύματα τα οποία έχουν αυξημένη βαρύτητα και κρίνονται σοβαρότερα από αυτά που λέγονται. Αντίθετα, οι ιατροί της κλασσικής ιατρικής ζώντας και εργαζόμενοι στον κόσμο της υψηλής τεχνολογίας, διαθέτουν πολύ λιγότερο χρόνο για να προσεγγίσουν τους ασθενείς και τα προβλήματα της καθημερινής τους ζωής.

ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ένας σημαντικός λόγος της εφαρμογής του βελονισμού είναι ότι είναι ακίνδυνος. Μην ξεχνάμε ότι οι θάνατοι προερχόμενοι από φάρμακα είναι συχνότεροι από αυτών που προέρχονται από αυτοκινητικά ατυχήματα (Lazarou J., Pomeran Z., Corey PN., «ZAMA»1998:279(15):1200-5). Η εφαρμογή του βελονισμού δεν αποτελεί εμπόδιο  στην τυχόν φαρμακευτική ή επεμβατική αγωγή, αντίθετα μπορεί να ενισχύσει τις άλλες δυτικές θεραπείες.

Με το βελονισμό επιδιώκεται μια λειτουργική ανάταση της πάθησης. Μιας πάθησης που δεν παρουσιάζεται ξαφνικά, αλλά συσσωρεύεται (δημιουργείται) βαθμιαία και εκδηλώνεται (ξεσπά) απότομα (Ιπποκράτης). Τέλος, δεν επιχειρεί ποτέ να διορθώσει με τεχνικό τρόπο τα οποιαδήποτε «ευ-κακώς κείμενα» του ασθενούς, σεβόμενος πάντα το primum non nocere (κατ’ αρχήν μη βλάπτεις). Ο βελονισμός βλέπει ταυτόχρονα τη φωτεινή (Yang) και τη σκοτεινή (Yin) πλευρά του κάθε οργανισμού κα του κάθε συναισθήματος. Σε κάθε σκέψη διάγνωσης χρησιμοποιείται η σύνθεση και όχι η ορθολογιστική τεχνική ανάλυση της δυτικής κλασσικής ιατρικής. Ένα μέρος από τη δράση του βελονισμού οφείλεται στη διέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος με αποτέλεσμα να προκληθεί έκκριση ουσιών που προκαλούν αναλγησία, ανακούφιση από την κατάθλιψη, αλλεργίες και δερματοπάθειες.

Ο βελονισμός είναι χρήσιμος και αποδεκτός σε παθήσεις με πόνο που προέρχονται από οστά, αρθρώσεις, δόντια, μυς νεύρα και αγγεία. Επίσης ως σπασμολυτικό κοίλων οργάνων του πεπτικού, αναπνευστικού και ουρογεννητικού συστήματος. Έχει σπουδαία αγχολυτική δράση και ικανοποιητικά αποτελέσματα στην απεξάρτηση από εθισμούς, την καταπολέμηση της παχυσαρκίας, σεξουαλικών διαταραχών και υπογονιμότητας.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Με μια προσεκτική μελέτη όλων των αρχαίων πολιτισμών διαπιστώνουμε την ύπαρξη θεραπευτικών σωματικών σημείων. Μόνο στην αρχαία Κίνα, αυτός ο τρόπος σκέψης έγινε ένα θεμελιώδες, πολύπλοκο και ολοκληρωμένο οικοδόμημα, διαχρονικό ως τις μέρες μας. Από τη δεξαμενή αυτής της σκέψης δεν ξεφεύγει ούτε μία λεπτομέρεια.

Στην αρχή ο άνθρωπος, έχοντας ανάγκη να ερμηνεύσει τον κόσμο, χρησιμοποίησε ένα σύστημα εξήγησης κατανοητό, σαφές και ενιαίο το οποίο ήταν ικανό να ικανοποιήσει τόσο την ανάγκη για ερμηνεία όσο και την ανάγκη δράσης στην καθημερινή πράξη, ο οποίος μη διαθέτοντας το σημερινό όγκο πληροφοριών απευθύνθηκε σε μια σκέψη υποθετική και αναλογική. Αυτός ήταν ένα αναγκαίος και επιβεβλημένος τρόπος νοητικής συμπεριφοράς για τη χρονική εκείνη στιγμή. Για την εξέλιξη όμως της σκέψης και του πολιτισμού ήταν αναγκαία η εισαγωγή και η εφαρμογή ενός τρόπου ερμηνείας των γεγονότων, η αναλυτική και η ορθολογιστική. Αυτή η σκέψη καρτεσιανού τύπου δημιούργησε την επιστήμη και το σύγχρονο πολιτισμό. Αυτοί οι δύο τρόποι σκέψης και ερμηνείας δεν εγκλείονται μεταξύ τους αλλά αλληλοσυμπληρώνονται αμοιβαία.

Με τους δύο αυτούς τρόπους σκέψης μπορούμε να δώσουμε μια ώθηση στην ερμηνεία του σύγχρονου ιατρικού βελονισμού. Η ορολογία και οι έννοιες της κινέζικης γλώσσας δεν έχουν τη νοηματική ακρίβεια που έχουμε συνηθίσει στη σύγχρονη επιστήμη. Με μια λέξη εκφράζονται περισσότερες έννοιες. Το Yin και το Yang εκφράζουν δύο πόλους διαμετρικά αντίθετους σε ό, τι αφορά  το σύμπαν και την ύλη. Εκφράζουν μια περιστροφική συμμετρία.

Yin: η σκοτεινή πλευρά του βουνού, η γη, το κρύο, το εσωτερικό, το θήλυ

Yang: η φωτεινή πλευρά του βουνού, ο ουρανός, η ζέστη, το εξωτερικό, το άρρεν

Το αποτέλεσμα αυτής της αρχής είναι η έννοια του ανθρώπου που βρίσκεται μεταξύ γης και ουρανού. Βλέπουμε λοιπόν ότι το Yin / Yang είναι έννοιες σχετικές. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και δεν υπάρχουν. Το ένα υφίσταται σε σχέση με το άλλο. Η ισορροπία τους είναι δυναμική, ποτέ στατική. Αυτός είναι ο ένας τρόπος σκέψης. Το Yin και το Yang μεταφερόμενο στον ανθρώπινο οργανισμό αντιστοιχεί στο συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό σύστημα με επίσης δυναμική ισορροπία και ποτέ στατική. 

Από την ένωση των Yin και Yang προήλθε η ζωή με τη μορφή ενέργειας, που ονομάζεται Τσι. Το Τσι έχει ένα συγκεκριμένο επαναληπτικό ρυθμό εμφάνισης γενετικά προγραμματισμένο. Παρουσιάζει δηλαδή ένα βιολογικό ρυθμό . Αυτό στη δυτική επιστήμη εξετάζεται από τη χρονοβιολογία, κλάδο της κλασσικής ιατρικής, η οποία δίνει νέους ορισμούς στην έννοια του φυσιολογικού για τους διάφορους βιοχημικούς και ορμονικούς παράγοντες.

Η έννοια του φυσιολογικού δεν εξαρτάται μόνο από τη χρησιμοποιούμενη μέθοδο ή από το μέσο όρο ενός εξεταζόμενου πληθυσμού αλλά και από τη χρονική στιγμή κατά την οποία έγινε η συγκεκριμένη εξέταση. Αυτές οι ρυθμομετρικές εφαρμογές εισήγαγαν τον όρο χρονοδέσμη, που περιλαμβάνει τις φυσιολογικές τιμές μιας συγκεκριμένης λειτουργίας στις διάφορες ώρες της ημέρας ή του χρόνου. Αυτή η χρονοδέσμη μας επιτρέπει μια καλύτερη κατανόηση μεταξύ των φυσιολογικών και παθολογικών τιμών μιας εξέτασης.

Η ίδια η ασθένεια α-συγχρονίζει ή τουλάχιστον προκαλεί αναταραχή στην ισορροπία αυτού του βιορυθμού. Αυτή η έλλειψη συγχρονισμού μπορεί να φέρει παθολογικές απαντήσεις στη θεραπεία και να επιδεινώσει την κλινική πορεία του ασθενούς. Η θεραπεία λοιπόν πρέπει να συγχρονίσει τεχνικά τον οργανισμό  και το αποτέλεσμά του είναι η ευρυθμία, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ευεξίας του ατόμου.

Σύμφωνα με την παραδοσιακή κινέζικη  ιατρική , μια λειτουργία ή ένα όργανο προσεγγίζεται πιο αποτελεσματικά υπολογίζοντας το συγκεκριμένο χρόνο κυκλοφορίας της ζωτικής ενέργειας στο μεσημβρινό.